گران ترین دستمزد سریال امام علی به چه کسی رسید؟ - بانو هما

حدود 30 سال از ساخت سریال امام علی می گذرد و روایت ها و داستان های متفاوتی از زبان عوامل سازنده این سریال نقل شده است.

احتمالا اصطلاح سریال خیابان خلوت کن را شنیده باشید، اصطلاحی که این روز ها دیگر برای هیچ یک از سریال هایی که تلویزیون می سازد به کار برده نمی شود، اما روزگاری بود که تلویزیون هیچ رقیبی نداشت و سازندگان هم در ساخت سریال کم و کسر نمی گذاشتند و از این سریال های خیابان خلوت کن مانند امام علی بی تردید سریال امام علی در چهار سال گذشته، یکی از پیروز ترین پروژه های مذهبی پخش شده است.

این سریال تاریخی، مذهبی تلویزیون برای ساخته شدن راه پرپیچ و خمی را طی نموده. از ساخت دکور، بودجه مصوبش گرفته تا انتخاب بازیگران و شروع ساخت سریالی که هنوز هم در حافظه تاریخی مردم جایگاه اول را داراست. اما این اثر چگونه ساخته شد؟

چه شد امام علی ساخته شد؟

سال 1370 است. علی لاریجانی رئیس فعلی مجلس شورای اسلامی، ریاست صدا و سیما را برعهده دارد. داود میرباقری فیلمنامه سریالی با عنوان خاری در گلو را براساس زندگی حضرت علی ابن ابوطالب (ع) به صدا و سیما ارائه داده است. احتمال می رود بعضی سلیقه ها و اختلاف نظر ها بر سر سناریو، تلویزیون را از فراوری یکی از ماندگارترین آثارش محروم کند.

از میرباقری خواسته می شود فیلمنامه اش را بازنویسی کند و این فرایند و اعمال اصلاحیه ها تا چند بار تکرار می شود. به نظر می رسد این موانع رفع شدنی نیستند، اما مگر می شود نیت و همت خالص برای ساخت چنین سریالی بی فایده بماند.

انتها با تأیید و عنایت مسئولان وقت تلویزیون، نخستین سریال مهم تاریخی مذهبی صدا و سیما در چنین ابعادی کلید می خورد. خاری در گلو ـ که اشاره به خطبه شقشقیه علی (ع) در نهج البلاغه دارد ـ در سال 1373 با حضور 150 بازیگر اصلی و بیش از 5 هزار هنرور از نیرو های ارتش مقابل دوربین می رود.

داریوش ارجمند نقش مالک اشتر را دارد. گویا پس از نقش آفرینی آنتونی کوئین در نقش حضرت حمزه (ع) در فیلم محمد رسول ا... (ص) (یا الرساله) با آن جذبه خاص سینمایی بازیگرش، ارجمند آمده تا نقش مذهبی دیگری را با جلال و جبروت چشمگیرش خلق کند. بهزاد فراهانی لباس یکی از سفاکترین حاکمان تاریخ، معاویه بن ابوسفیان را می پوشد.

زنده یاد مهدی فتحی، چه زیبا یکی از زشت کارترین نزدیکان دسیسه چین معاویه یعنی عمرو عاص می شود. ویشکا آسایش در نقش قطام، چنان حیله های زنانه ای می اندیشد که با اجرای خوب بازیگرش درگذر سال ها همچنان از آن به عنوان برترین نقش او یاد می شود.

اکبر عبدی، مرحوم سیروس گرجستانی، سعید نیکپور، پرویز پرستویی، مرحوم انوشیروان ارجمند، اصغر همت، عنایت ا... شفیعی، مرحوم جواد خدادادی، عنایت بخشی، مرحوم کریم اکبری مبارکه، آتش تقی پور، مرحوم جهانگیر فروهر، نادر رجب پور، عباس امیری، بهمن زرین پور، چنگیز وثوقی، کامران فیوضات، باقر صحرارودی و ... هم هستند و حالا ساخته شدن این سریال شروع می شود.

امام علی تاریخی تخیلی بود

خود میرباقری در همان مقطع در گفت وگویی با هفته نامه سروش گفت: هشتاد درصد این سریال تخیل است که در ارتباط با درک و دریافتم از تحقیقات در تاریخ اسلام به این نتایج رسیده ام. اگرچه بیست درصد مکتوب تاریخی اساس نهاده شد، ولی چندان بی ربط با تخیلات نیست و منشأ آن به اسناد تاریخی برمی شود.

البته سخنانی هم از زبان بازیگران این سریال وجود دارد که خواندن آن خالی از لطف نیست، همان زمان مهدی فتحی می گفت: ابتدا از سوی داود میرباقری ایفای نقش دیگر به من پیشنهاد شد که به نظر کاراکتر پررنگ و لعابی در اجرا نبود. پس از خواندن فیلمنامه خودم درخواست ایفای شخصیت عمروعاص رادادم که با موافقت میرباقری همراه شد.

فتحی در مورد ایفای شخصیت عمروعاص هم گفته بود: دلم نمی خواست این شخصیت منفی تاریخی تاحدی منفور باشد که در تمام لحظات تخت دیده شود. من در نمایش وجوه مختلف این شخصیت با داود میرباقری مشورت داشتم و او نیز فیلمنامه را آنقدر خوب و منسجم نوشته بود که هرکدام از دیالوگ های این شخصیت برای خودش جای بازی داشت. گاهی اوقات خودم از رفتار های این شخصیت اذیت می شدم.

انوشیروان ارجمند بازیگر شخصیت اشعث کندی در سریال امام علی (ع) در مورد حضورش در این سریال گفته بود: به نظر من علت اینکه کاری چه در سینما، چه در تلویزیون یا روی صحنه تئاتر پیروز و ماندگار می شود را باید در همدلی، صمیمیت و یکدلی و یکپارچگی همه عوامل جستجو کرد.

گرمایی طاقت فرسا و عشق به علی

عنایت بخشی بازیگر نقش ابن ذهب در سریال امام علی (ع) در مورد حضورش در این مجموعه تاریخی گفت: علت ماندگاری این مجموعه قبل از هر چیز قلم توانای آقای داود میرباقری بود که همه به آن اذعان دارند و پس از آن ها حس همکاری و همیاری عوامل بود که با خلوص نیت در شرایط سخت آن مجموعه فعالیت می کردند.

بخشی در ادامه گفت: یادم می آید در سریال من دیالوگی علیه مولا داشتم که هرگز نمی توانستم آن را ادا کنم. یک جور هایی هر طور با خودم کلنجار رفتم، نمی توانستم آن جمله را بگویم. جمله این بود ما به روی علی شمشیر خواهیم کشید. این مسئله را با داود میرباقری در میان گذاشتم. او مرا در آغوش کشید، دلداری ام داد و گفت چاره ای نیست تو بازیگری و باید این جمله را به نحوه احسن ادا کنی.

او اضافه نمود: ما سکانس های جنگ صفین را در تیر و مرداد و در بدترین شرایط آب و هوای بندرعباس ضبط کردیم. اگرچه قرار بود آن سکانس را در زمستان کار کنیم، اما به علت اینکه سیل دکور ها را تخریب کرد، مجبور شدیم در تابستان جنگ صفین را در بندرعباس و در آن آب و هوای شرجی که در همه حال بالای 50 درجه بود کار کنیم.

آب و هوای شرجی یک طرف، لباس های سنگین و گریم و کلاه خود و ... هم که در بسیاری اوقات باعث می شد حتی نتوانیم نفس بکشیم از سوی دیگر، شرایطی را ایجاد نموده بود که تنها نام و عشق علی (ع) قوت قلب بچه ها بود که کار نمایند و دم نزنند.

او در انتها هم گفت: یادم می آید وقتی کار تمام می شد و سوار پاترول می شدیم، برای بازگشتن نمی دانستیم باید شیشه ماشین را پایین بکشیم یا بالا، چون اگر شیشه را پایین می کشیدیم حرم گرما اذیت می کرد واگر نه، گرمای داخل ماشین غیرقابل تحمل می شد.

داریوش ارجمند هم حرف های جالبی درباره این سریال زده است. اوگفت: برای بازی کردن در این سریال استخاره کردم، چون اگر بد بازی می کردم باید از ایران می رفتم.

او بعلاوه از گرمای هوای آن موقع گفت: تمام لحظاتی که ما از صبح تا غروب آفتاب با آن لباس های سنگین بازی می کردیم و عرق می ریختیم، از شدت گرما دستمان به دسته شمشیر می چسبید و سیاهی لشکر های نیزه به دست در زیر آفتاب گنو در بندعباس می افتادند و آمبولانس یکی یکی آن ها را می برد، مار نیششان می زد، اما یک نیرویی آنجا ما را نگه داشته بود و ترانه آوای برگ های نخل هایی که باد می زد و به هم می خوردند، دائم تداعی ناله های حضرت علی (ع) بود، تداعی مدینه بود، تداعی رنج علی بود، تداعی نفاقی بود که به جان علی افتاد و ریایی که بر پوست دین خدا نشسته بود و ما داشتیم نوکری کسی را می کردیم که مظلوم اول همه تاریخ بود و نگاه همه ستمدیدگان به اوست تا وقتی که بشر زنده است.

این امام در سریال من هم مظلوم بود آرام می شدیم و سعی می کردیم عمق این مظلومیت را نشان بدهیم. اما یک روزی وقتی دور هم بودیم داوود میرباقری گفت این امام در سریال من هم مظلوم بود و نتوانستم آن طور که باید مظلومیتش را نشان بدهم

فائقه آتشین قطام می شد و فردین مالک اشتر

البته صحبت های تهیه نماینده این کار هم خالی از لطف نبود. محمد بیک زاده، درباره هزینه و زمان ساخت این سریال گفت: اگر به شهرک غزالی بروید متوجه می شوید که من آن دکور را با سنگ و آجر و سیمان ساختم که از بین نرود و هر چه باران بخورد جاافتاده تر و بهتر شود.

همین الان هم خیلی از دوستان که کار تاریخی مذهبی می نمایند در همان لوکیشن هستند. آن لوکیشن ماندگار است و در آن موقع حدود 27 میلیون تومان هزینه ساخت لوکیشن شد و در نهایت توانستم سریال را در 19 ماه بسازیم.

ابتدا برای مالک اشتر صحبت فردین شد. البته برای خیلی از نقش ها صحبت خیلی از بازیگران قبل از انقلاب شد. آن موقع هم حرف من را خیلی گوش می کردند مثل امروز نبود که گوششان را روی حرف ما ببندند. برای خیلی ها مجوز بازی گرفتیم، اما برای بازی فردین اجازه ندادند. علتش هم خیلی ساده است، ما قهرمان زنده نمی خواهیم. فردین برای توده مردم قهرمان بود.

او ادامه داد: فردین را نپذیرفتند. علی آزاد را پذیرفتند؛ در حالی که اگر به تصاویر سینمای قبل انقلاب برگردیم فردین سمبل جوانمردی و آزادگی بود و علی آزاد سمبل نامردی و ناجوانمردی. علی آزاد هم نقش ابن عباس را بازی کرد.

فخری خوروش و داوود رشیدی را هم ما پیشنهاد دادیم و مهدی فریدزاده مجوز بازیشان را گرفت. ولی فردین را اجازه ندادند، گوگوش را هم همینطور. تصمیم داشتم از فائقه آتشین را برای بازی در نقش قطام یاری بگیرم.

گران ترین دستمزد سریال امام علی به چه کسی رسید؟

تهیه نماینده این سریال درباره دستمزد ها گفت: داریوش ارجمند، قبل از ما کاری انجام داده بود که 250 تومان گرفته بود، ولی ما با داریوش قرارداد 100تومن بستیم که 5تومن مالیات برمی داشتیم، 95تومان می دادیم. بچه ها دلی آمدند. یک بخشی لطف به شخص من داشتند به خاطر سابقه مودتی که داشتیم و از طرف دیگر ارادتی که به علی داشتند، قرارداد را سفید امضا می کردند.

حتی یادم است داریوش غر زد که من دستمزد قبلی که گرفتم 250تومان بود، اقلا یک رقمی بزن که صدتومان رند شود. گفتم خیلی حرف بزنی، اینجا نوشتم مالک اشتر، یک ضمه می گذارم روی الف می شوی مالک اُشتر.

این تهدید را کردم به شوخی و او گفت هر طور صلاح می دانی. نه فقط داریوش، همه بازیگران ما، گاهی دکوراتور بودند، گاهی به لباس یاری می کردند، در همه کار ها همکاری می کردند. خط کشی هایی که مرسوم در سینما و تلویزیون است، نبود. با عشق کار می کردند.