معنی ضرب المثل فارسی؛ باج به شغال نمی دهیم - بانو هما

تاریخچه ضرب المثل باج به شغال نمی دهیم

بر اساس نظر کارشناسان در ضرب المثل باج به شغال نمی دهیم نکته ای وجود دارد و این است که در اصل کلمه شغال درست نیست و شغاد صحیح است که به زمان زندگی رستم، پهلوان نامدار ایرانی بازمی گردد.

در روایات آمده است که در گذشته، ندیمه ای در خانه پدر رستم (زال) زندگی می کرد. او زنی خوش صدا و زیبا بود و زال از همنشینی با او لذت می برد. به همین دلیل در ذهنش به ازدواج با او فکر می کرد. تا اینکه روزی به ندیمه اش پیشنهاد ازدواج داد و او هم قبول کرد. زال و کنیزش با هم ازدواج کردند و بعد از چند ماه صاحب فرزندی شدند.

زال نام شغاد را برای فرزندش انتخاب کرد و تمام کوشش خود را در تربیت او گذاشت.

سال ها گذشت و شغاد بزگ و بزرگ تر شد. روزی زال به شغاد فرمان داد که پیش فرمانروای کابل برود و از او نحوه اداره کشور را بیاموزد.

شغاد از فرمان پدرش اطاعت کرد و به کابل رفت. وقتی وارد قصر پادشاه کابل شد، خدمت فرمانروا رفت و بعد از عرض سلام و ادب، خودش را معرفی کرد. شاه کابل از رفتار و منش شغاد بسیار خوشش آمد و با او گرم گرفت.

یک روز دختر پادشاه زابل نزد پدرش آمد و شغاد هنگامی که او را دید، یک دل نه صد دل عاشقش شد. سپس او را از پدرش خواستگاری کرد. فرمانروا هم به خواستگاریش جواب مثبت داد و جشن بزرگی برپا کرد.

گویا در آن موقع برادر شغاد یعنی رستم، از مردم کابل باج می گرفت. به این صورت که هر سال، هر خانواده ای یک چرم گاو تهیه می کرد و به رستم می داد.

در آن موقع شغاد خیال می کرد که چون داماد حاکم کابل است، مردم باید به جای باج دادن به رستم، به او باج بدهند. سپس افرادی را مامور کرد که از اهالی شهر کابل باج بگیرند.

عده ای از این موضوع اطلاع پیدا کردند و چون می دانستند که شغاد مرد بی لیاقتی است، جلسه ای ترتیب دادند و تصمیم گرفتند در شهر قدم بزنند و به همه مردم اعلام نمایند که تا زمانی که رستم زنده است ما باج به شغاد نمی دهیم.

بعض اوقات انسان مجبور است برای اینکه مشکلش رفع بگردد، برخلاف میل باطنی اش، فرمان طرف را انجام دهد. اما افرادی هم وجود دارند که به هیچ نحوی حاضر نیستند برای اینکه مشکلشان رفع گردد، به کسی باج یا رشوه بدهند. این چنین اشخاصی به خداوند متوسل می شوند و از او می خواهند تا کمکشان کند.

این داستان رفته رفته به صورت ضرب المثل در بین مردم ایران رواج پیدا کرد.