راز های حیرت آور عربستان باستان - بانو هما

به گزارش فرادید، هیچ شکی نیست که این دایره های سنگی را انسان ها ساخته اند؛ دیوارۀ کوتاه تر بیرونی آن ها از دو ردیف هم مرکز از دایره های سنگی که در حالت ایستاده قرار گرفته اند ساخته شده و در مرکز آن ها یک سنگ تنها قرار گرفته است. این ساختار های سنگی چیزی حدود 7 هزار و 500 سال قبل به وسیله مردمانی که ما دانش کمی درباره شان داریم ساخته شده اند.

باستان شناسان این سازه ها را حلقه های سنگ های ایستاده می نامند و مردمان بادیه نشین بومی آن ها را اثر مردمان قدیمی می دانند.

در سال 2019 باستان شناسان دانشگاه استرالیای غربی، با سفارش و سرمایه گذاری کمیسیون سلطنتی العلا، شروع به کاوش در محوطۀ حلقه های سنگی کردند. فرض اولیۀ آن ها این بود که این حلقه ها سازه هایی آیینی و مناسکی هستند که به وسیله کوچ نشینان عصر نوسنگی برای اجرای نوعی مراسم مذهبی که حالا فراموش شده برپا شده اند.

آن ها چندین نقطه را در این محوطه حفاری کردند و آنچه به دست آوردند دیدگاهشان را دگرگون کرد؛ از بقایای خاکستر اجاق گرفته تا استخوان های دور ریختۀ حیوانات، ابزار های خانگی و حتی جواهرات. معلوم شد که حلقه های سنگی ایستاده در حقیقت محل های سکونت باستانی بوده اند؛ نوعی خانۀ عصر حجر.

از آنجا که ساکنان باستانی العلا معمولا کوچ نشین تصور می شدند، وجود چنین سازۀ دائمی بزرگی یک جور معما برای باستان شناسان است. تعداد این حلقه های سنگی در سراسر العلا و نیز در منطقۀ خیبر در همسایگی العلا به صد ها مورد می رسد؛ سازه هایی که می توانند باعث شوند که تاریخ این منطقه از نو نوشته گردد.

به نظر می رسد که ساخت حلقه های سنگی به طور ناگهانی در حدود 5800 تا 5500 سال قبل از میلاد شروع شده باشد. این زمان منطبق با یک دورۀ گرم تر آب و هوایی در این منطقه است که در طی آن، باران های بیشتری بارید و در نتیجه علف زار ها و برخی انواع درختان در آن رشد کردند؛ موقعیتی مناسب برای گاو ها و بز ها که به وسیله این مردم نگه داری می شدند.

اما این شرایط آب و هوایی بعلاوه مناسب ساخت بنا های دائمی نیز بود. علفزار های بیشتر به معنی احتیاج کمتر به کوچ کردن بود. به علاوه تعداد زیاد سنگ های بازالت در این منطقه کار ساختن بنا ها را راحت تر می کرد.

تقریبا همۀ دایره های سنگی به یک شکل ساخته شده اند. تصور باستان شناسان این است که دایره های کوتاه تر بیرونی برای نگه داشتن چارچوب چوبی بوده اند که با گیاهان یا پوست حیوانات پوشانده می شده. اما سنگ مرموزی که در میانۀ دایره ها قرار گرفته است احتمالا یک جور نگه دارنده برای ستونی بوده که سقف را حفظ می نموده است. برخی از دایره های بزرگتر دارای چند سنگ مرکزی هستند. هر کدام از این خانه ها یک ورودی و یک اجاق (در بیرون یا داخل) نیز داشته است.

با اینکه برخی از دایره های سنگی به صورت منفرد در دل صحرا ساخته شده اند، اما بیشتر آن ها در مجموعه هایی در کنار هم برپا شده اند که بزرگترین آن ها 25 دایرۀ سنگی را در خود جای داده است. این نشان دهندۀ وجود جوامعی در این منطقه در عصر نوسنگی است.

کاوش های باستان شناسی جنبه هایی از سبک زندگی این مردم را آشکار نموده است. ما می دانیم که آن ها از بز و گاو نگه داری می نموده اند، اما در عین حال به شکار هم می رفته اند و به علاوه، میوه ها و غلات هم در رژیم غذایی آن ها وجود داشته است. پیدا شدن ابزار های کوچک آسیاب نشان دهنده استفاده از دانه هایی است که البته به احتمال زیاد گردآوری می شدند نه اینکه کاشت و برداشت شوند.

در این منطقه بعلاوه ابزار هایی از جنس سنگ های خود منطقه و جواهراتی ازجنس صدف که از دریای سرخ آورده شده بود یافت شد. این نشان می دهد که فرهنگ پیچیدۀ این مردم باستانی شامل سفر و احتمالا تجارت نیز بوده است.

تقریبا در همین دورۀ زمانی بوده است که دیگر ساختار های عصر حجری موسوم به مستطیل ها شروع به شکل گیری و ساخته شدن نموده اند. این ساختار های هندسی بزرگ از جنس سنگ که برخی از آن ها تا 600 متر طول دارند به احتمال قریب به یقین به وسیله همان کسانی که دایره ها را ساخته اند و برای مقاصد آیینی و مذهبی ساخته شده اند. یافت شدن جمجمه های حیوانات قربانی در این سازه ها، نشان دهندۀ کارکرد آیینی آن هاست.

بیش از 1600 مستطیل در شمال غربی عربستان وجود دارد که وسعت پراکندگی شان آن ها را به یکی از قدیمی ترین و بزرگترین محوطه های به هم پیوستۀ مذهبی در سراسر دنیا تبدیل می نماید. این ساختار ها حدود 2 هزار سال از استون هنج انگلستان قدیمی تر هستند.

وجود مستطیل ها که ساختشان احتیاجمند مشارکت تعداد زیادی از مردم بوده است، نشان دهندۀ به هم پیوستگی اجتماعی در میان گروه های بزرگی از مردم بوده است؛ مردمانی با باور های مشترک و توانایی زیاد برای کار جمعی.

به نظر می رسد که بعد از حدود 500 تا 800 سال که از سکونت در منطقه گذشته بود، در حدود هزارۀ پنجم قبل از میلاد، آب و هوای منطقه خشک تر شده است؛ علفزار ها کم و آب کم یاب شد. مردمان ساکن منطقه مجبور شدند بیشتر کوچ نمایند و تقریبا در حدود 4500 سال قبل از میلاد، دایره های سنگی متروکه شدند. البته نسل های بعدی به این منطقه بازگشتند، اما این خانه های سنگی برای آن ها استفادۀ دیگری داشت؛ آن ها مردگانشان را در اطراف آن ها دفن می کردند. شاید این مکان برای آن ها یک خاطرۀ جمعی ارزشمند بوده باشد.

اطلاعات تازه ای که دربارۀ این بنا های باستانی به دست آمده نشان داده که مردمان باستانی عربستان، یکجانشین تر، دارای دانش بیشتر و به لحاظ اجتماعی به هم پیوسته تر از آن چیزی بوده اند که قبلا تاریخدانان تصور می کردند.