انواع اختلال های وسواس و روش های درمان وسواس - بانو هما

در جواب چنین حمله ای معمولاً شخص می کوشد از آن بگریزد و آن فکر خاص را از فکر خود بیرون کند یا آن را با عمل و فکر دیگری جایگزین نماید و البتّه آگاهی دارد که این وسوسه ها مزاحم فکر او هستند و برخلاف تزریق افکار، از خارج تحمیل نمی شوند.

دلایل ابتلا به اختلال وسواس

هرچند دلایل ابتلا به اختلال وسواس جبری (OCD) کاملاً شناخته شده نیست، اما موارد زیر تأثیر زیادی در ابتلا به این بیماری دارد:

- تغییرات جسمی و بدنی

- محیط

- کمبود سروتونین

- سابقه خانوادگی

- زندگی پر از استرس

اختلال وسواس جبری

در وسواس عملی، رفتار یا فعالیت های فکری تکراری که فرد آن را بر طبق قوانینی به دقت اجرا می کند

انواع اختلال وسواس

طبق راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی 5-DSM، اختلال وسواسی -جبری و اختلالات مرتبط شامل اختلال وسواسی- جبری OCD، اختلال بدریخت انگاری بدن، اختلال ذخیره سازی، اختلال کندن مو، اختلال خراشیدن پوست، اختلال وسواسی -جبری و اختلالات ناشی از مواد/دارو، اختلال وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط ناشی از بیماری طبی، اختلال وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط معین دیگر و اختلال وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط نامعین می باشد.

طبق ملاک های راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی برای اختلال وسواسی، به دو گونه فکری و عملی تعریف می شود.

وسواسی - جبری (OCD)

اختلال وسواسی -جبری، با وسواس فکری یا وسواس عملی یا هر دو معین می شود. اختلال های مرتبط به صورت رفتارهای تکراری معطوف به بدن و تلاش های تکراری برای کاهش یا توقف این رفتار، معین می شود.

ویژگی اصلی این اختلال که معمولا از 14 سالگی آغاز می شود، وجود غیر ارادی، ناخوشایند و مزاحم وسواس فکری یا وسواس عملی یا هر دو است.

در وسواس فکری، افکار تمایلات یا تصورات مکرر و پایدار که به صورت مزاحم و ناخواسته تجربه می شوند اما در وسواس عملی، رفتار یا فعالیت های فکری تکراری که فرد آن را بر طبق قوانینی به دقت اجرا می کند.

اختلال وسواس عملیهدف از انجام این رفتارها و یا فعایت های فکری، پیشگیری یا کاهش اضطراب است

وسواس های فکری شامل موارد ذیل می باشد

- افکار / فکر آلوده بودن

- تصورات / صحنه های خشونت بار و هولناک

- تمایلات / چاقو زدن

این وسواس ها تکراری؛ پایدار و ناخواسته بوده، لذت بخش نمی باشند و به صورت ارادی به فکر نمی آیند. فرد مبتلا به این اختلال تلاش می کند موارد پیش آمده را سرکوب کند یا با پرداختن به افکار یا فعالیت های دیگر (مانند یک وسواس عملی) آن را خنثی سازد.

وسواس های عملی شامل موارد ذیل می باشد

- رفتارهای تکراری / شستن دست، رعایت نظم و ترتیب، وارسی کردن

- فعالیت های فکری / دعا کردن، شمردن، تکرار آهسته کلمات در سکوت

فرد مبتلا به این اختلال احساس می کند مجبور به اجرای وسواس های عملی در پاسخ به یک وسواس فکری است و یا بر طبق قوانینی است که باید دقیقا انجام شود. هدف از انجام این رفتارها و یا فعایت های فکری، پیشگیری یا کاهش اضطراب یا ناراحتی و یا جلوگیری از بعضی رویدادها و شرایط های هراس آور می باشد، این رفتارها تا زمانی تکرار می شود که فرد احساس کند همه چیز رو به راه و اضطراب و ناراحتی تسکین یافته است.

وسواس های فکری و عملی وقت گیر هستند (بیش از یک ساعت در روز) و ممکن است موجب ناراحتی قابل توجه یا اختلال در کارکردهای اجتماعی، شغلی یا سایر حوزه های مهم کارکردی فرد شوند.

این اختلال را نمی توان به تاثیرات فیزیولوژیک یک ماده یا بیماری طب نسبت داد. بچه ها ممکن است قادر به بیان علل انجام اعمال یا فعالیت های فکری خود نباشند. افکار خودکشی معمولا در نیمی از افراد مبتلا، و اقدام به خودکشی در یک چهارم موارد دیده شده است.

اختلال وسواس فکری-عملیوسواس های فکری و عملی وقت گیر هستند (بیش از یک ساعت در روز) و ممکن است موجب ناراحتی قابل توجه در فرد شوند

درمان وسواس

اولین قدم در بهبود وسواس این است که فرد بپذیرد این مشکل را دارد و وسواس علت بسکمک از مسائل دیگر اوست. در مواردی که درمان وسواس خیلی زود آغاز شود و مشکل چندان شدید نباشد، معمولا با استفاده از روان درمانی به تنهایی می توان آن را بهبود بخشید، اما در مواردی که مشکل مزمن شده است یا علائم شدید است، معمولا ترکیب از روان درمانی و دارودرمانی اثربخشی بیشتری دارد. در بعضی موارد شدیدتر یا زمانی که مشکل شدید است و فرد قادر به مصرف دارو نیست، گاهی استفاده از شوک درمانی هم مطرح می شود.

درمان های رفتاری اختلال وسواس اجباری شامل پیشگیری از عادات و رویارویی است. در مرحلهٔ پیشگیری از عادات، یک متخصص به فرد بیمار مبتلا به وسواس کمک می کند تا در بازه های زمانی طولانی و طولانی تری از رویارویی با شرایط استرس زایی قرار بگیرد که در آن احساس اجبار برای انجام کاری را می کند که استرس و اضطراب او را از بین می برد.

در این شرایط، بیمار اصطلاحاً با خود درگیر می شود و هرچه قدر که زمان می گذرد و او بیشتر به انجام آن کار احساس نیاز می کند، او همچنان در مقابل میل وسواسی ایستادگی می کند تا مرحله ای که دیگر هیچ اجباری برای انجام آن کار خاص احساس نکند.

درمان دارویی برای اختلال وسواس اجباری هم یکی از مراحل مهم در فرایند بهبودی بیمار است. برای درمان اختلال وسواس اجباری از گروهی از دارو ها که اصطلاحاً آن ها را مهارکنندهٔ انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI ها) می نامیم استفاده می شود. این دارو ها مقدار ترشح سروتونین در مغز را افزایش می دهند. در مغز بیماران مبتلا به اختلال وسواس اجباری، سروتونین بسیار کمی ترشح می شود یا مقدار ترشح شده از طریق عصب های پیش سیناپس جذب و نابود می شود.

این گروه از دارو ها معمولاً بازخورد بسیار خوبی در درمان اختلال وسواس اجباری می دهند و اثرات جانبی بسیار کمی دارند. سردرد، کم خوابی، اسهال و هیجان از جمله اثرات جانبی این دارو ها هستند.

در سال های اخیر روشی به نام جراحی عصبی را برای موارد شدید و علاج ناپذیر این اختلال بررسی کرده اند. قبل از اینکهَ فرد به این جراحی حتی فکر کند، باید حداقل به مدت پنج سال دچار این اختلال باشد و به سایر روش های درمانی که اشاره شد جواب نداده باشد.